حفظ قرآن مانند تلاوت آن آثاری فراوان و ارزنده دارد. برخی از آثار حفظ آیات قرآن مجید، عبارت است از:

۱٫پاداش اخروی
حافظان قرآن در بهشت جایگاهی والا دارند و پاداش آنان دو چندان خواهد بود. پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: درجات بهشت به تعدد آیه‎های قرآن است. وقتی که صاحب قرآن وارد بهشت شود، به وی می‎گویند بخوان و بالا برو، که هر آیه‎ای را درجه‎ای است. پس برتر از درجه حافظ قرآن درجه‎ای نیست.

همچنین در روایات بیان شده که حافظان قرآن توان شفاعت کردن دیگران را نیز دارند.

۲٫ هدایت انسان
تلاوت و انس با قرآن از سفارش‎های مکرر معصومان ـ علیهم السّلام ـ است و حفظ قرآن به طور طبیعی به انس با آیات الاهی می‎انجامد؛ زیرا حافظ قرآن باید برای تثبیت محفوظات قرآنی‎اش دست کم روزی چند بار به قرائت قرآن بپردازد. معصومان ـ علیهم السّلام ـ حافظان قرآن را به تکرار آیات الاهی فراخوانده، یادآور شده‎اند همان گونه که شتر بسته شده در یک نقطه ـ چنانچه مورد دیدار پیاپی صاحبش واقع نشود. ـ جایگاهش را ترک می‎کند، محفوظات حافظ قرآن نیز ـ اگر پیوسته مورد مراجعه و تکرار قرار نگیرد از خاطر زدوده می‎شود.[۱] بنابراین، حافظ ناگزیر با قرآن انس می‎گیرد وزمینه‎ هدایت و سعادتش فراهم می‎آید. حضرت علی ـ علیه السّلام ـ می‎فرماید: هیچ کس با قرآن هم نشین نمی‎شود مگر این که از کنار آن با افزایش یا کاهش برمی‎خیزد: افزایش هدایت یا کاهش گمراهی.[۲]
نفوذ قرآن در جان‎ها و پدید آوردن تحول در شخصیت افراد نیز از آثار سازنده‎ی تلاوت و حفظ قرآن است. بسیاری از مردم با تلاوت یا شنیدن آهنگ دلنشین قرآن مسیر زندگی خود را تغییرداده، سمت سعادت و کمال رهنمون شدند.[۳]

۳٫ آرامش روحی
یاد خدا تأثیر بسزایی در روان آدمی دارد و دل‎ها در پرتو آن آرام می‎گیرد. خداوند متعال می‎فرماید:
«أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»[۴]
آگاه باش، دل‎ها با یاد خدا آرام می‎گیرد.
یکی از نام‎های قرآن ذکر است. تلاوت و حفظ قرآن نوعی ذکر خداوند است که انسان در پرتو آن از هجوم بسیاری از فشارهای روانی و اضطرابات درونی مصون می‎ماند. پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎فرماید: مثل قرآن مثل کیسه‎ی سربسته‎ی پر از مشک است. اگر آن را باز کنی، بوی مشک فضا را معطر می‎سازد و اگر به حال خود رها سازی، سود نمی‎بخشد. قرآن نیز، چنانچه به تلاوتش روی آوری، فضا را از عطر خود آکنده می‎سازد و روان را نشاط می‎بخشد؛ و اگر تلاوت نکنی، در سینه‎ات پنهان می‎ماند.[۵]

۴٫ نجات از تنهایی
کتاب بهترین هم نشین تنهایی است و قرآن زیباترین، عمیق‎ترین و با نفوذترین کتاب شمرده می‎شود. امام سجاد ـ علیه السّلام ـ می‎فرماید: اگر همه‎ی مردم روی زمین از دنیا بروند، تا وقتی قران با من است، از هیچ چیز وحشت ندارم.[۶]

۵٫ فهم بهتر قرآن
مهم‎ترین و عمده‎ترین اثر حفظ قرآن درک بهتر آن است. حافظ به سبب تسلط بر همه‎ی آیات، ارتباط آن‎ها را نیک در می‎یابد و در پرتو آن درکی بهتر و درست‎تر از قرآن به دست می‎آورد.
هر چه حافظ قرآن بر آیات و ارتباط وبازیابی آن‎ها مسلط‎تر باشد، بهتر می‎تواند نظر قرآن درباره‎ی یک موضوع را به دست آورد. پس مفسران حافظ قرآن، بهتر ودقیق‎تر می‎توانند قرآن را تفسیر کنند و تفسیرشان از تفسیر مفسران غیر حافظ جامع‎تر و دقیق‎تر است.

۶٫ همنشینی با فرشتگان:
عن ابی عبدالله ـ علیه السّلام ـ قال:
اَلْحافِظُ للْقرْآنِ الْعامِلُ بِه مَعَ السَّفَرهِ الْکِرامِ الْبَرَرَهِ.[۷]
«حافظ قرآن که بدان عمل کند، در آخرت رفیق و همراه فرشتگان و سفیران الهی خواهد بود.»

۷٫ غنا و بی نیازی:
قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ :
اَغْنَی النّاسِ حَمَلهُ الْقُرآنِ مَنْ جَعَلهُ اللهُ تَعالی فی جَوْفِهِ[۸].
بی‌نیازترین مردم حاملان قرآن می‌باشند، آن کسان که خدای تعالی قرآن را در سینه آنها جای داده است.
قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ :
مَنْ اَعطاهُ اللهُ الْقُرآنَ فَرَای اَنَّ رَجُلاً اُعْطِیَ اَفْضَل مِمّا اُعْطی فَقَدْ صَغَّرَ عَظِیماً وَ عَظَّمَ صَغیراً.[۹]
هر کسی خداوند قرآن را به او داد و چنان پندارد که به مردی بهتر از او چیزی داده‌اند، خیر بزرگی را کوچک شمرده و کوچکی را بزرگ دانسته است.

۸٫ موجب آمرزش گناهان:
قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ :
مَنْ قَرَأَ الْقُرآنَ عن حِفْظِهِ ثُمَّ ظَنَّ اَنَّ الله تَعالی لا یَغْفِرُ لَهُ فَهُوَ مِمَّنْ اسْتَهْزِءَ بِآیاتِ الله.[۱۰]
«کسی که قرآن را از حفظ بخواند و گمان کند که خداوند متعال او را نمی‌آمرزد، در واقع از جمله کسانی است که آیات خداوند را مورد استهزاء و تمسخر قرار داده است.»

۹٫ نجات از عذاب الهی:
لا یُعَذِّبُ اللهُ قَلباً وَعَی الْقُرآن.[۱۱]
«خداوند متعال قلبی که قرآن در آن باشد را عذاب نمی‌کند.»

۱۰٫ قبولی شفاعت:
همانطور که خود قرآن در حق مؤمنان شفاعت می‌کند، حافظ و حامل قرآن نیز توان شفاعت را دارد:
قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ :
مَن قَرَاَ الْقُرآنَ حَتّی یَسْتَظْهرَهُ وَ یَحْفَظَهُ اَدْخَلَهُ اللهُ الْجَنَّهَ و شَفَّعَهُ فی عَشْرَهٍ مِنْ اَهْلِ بَیْتِهِ کُلِّهِمْ قَدْ وَجَبَتْ لَهُمُ النّارُ[۱۲]
«هر که (آنقدر) قرآن بخواند تا حفظ شود، خداوند او را به بهشت داخل خواهد کرد و شفاعتش را درباره ده نفر از خانواده‌اش که آتش جهنم بر آن واجب شده، می‌پذیرد.»

۱۱٫ آبادی و احیاء قلب:
همانطوری که خانه ویران نزد مردم بی‌ارزش است، دلی خالی از قرآن نیز پیش خداوند بی‌ارزش است.
قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ :
اِنَّ الَّذی لَیْسَ فی جَوفِهِ شَیْءٌ مِنَ الْقُرآنِ کَالْبَیْتِ الْخَراب.[۱۳]
«کسی که در درونش چیزی (سوره یا آیه‌ای) از قرآن نباشد، همانند خانه ویران است.»

۱۲٫ انس با قرآن و تلاوت آن موجب احیاء و شادابی دل می‌شود.
عن کثیر بن سلیم قال قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ :
یا بُنَیَّ لا تَغْفَل عَنْ قَرائَهِ الْقُرآن، فَأِنَّ القُرآنَ یُحیی الْقَلْبَ و یَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ الْبَغِی.[۱۴]
کثیر بن سلیم می‌گوید: رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود:
ای پسر! از قرائت قرآن غفلت مکن که قرآن دل را زنده می‌کند و از فحشاء و نادرست و ستم باز می‌دارد.

۱۳٫ بالاترین درجات در بهشت:
قال رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ :
فَاِذا دَخَلَ صاحِبُ القُرآنِ الْجَنَّهَ قَیلَ لَهُ: اِقْرَأ وَارْقَ، لِکُلِّ آیَهٍ دَرَجهٌ فَلا تَکُونُ فَوقَ حافِظِ القُرآنِ دَرَجهٌ.[۱۵]
هنگامی که صاحب قرآن داخل بهشت شود، به او می‌گویند بخوان و بالا رو، پس برتر از درجه حافظ قرآن درجه‌ای نیست.

۱۴٫ نجات از تنهایی:
زندان تنهایی، ناخود آگاه در انسان ترس و وحشت ایجاد می‌کند و در این موقعیت انسان نیاز به دوست و همراهی دارد، بهترین مونس و همدم آدمی در تنهایی کتاب است و چه کتابی زیباتر و عمیق‌تر و با نفوذتر از قرآن؟
قال علی بن الحسین ـ علیه السّلام ـ :
لَوْ ماتَ مَنْ بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ لَمَا اسْتَوْحَشْتُ بَعْدَ اَنْ یَکُونَ الْقُرآنُ مَعی[۱۶].
امام علی بن الحسین ـ علیه السّلام ـ فرمود:
«اگر همه مردم که در میان مشرق و مغرب عالم زندگی می‌کنند، بمیرند و قرآن کریم با من باشد، احساس ترس و وحشت نمی‌کنم.»

۱۵٫ در زمره بزرگان و بهترین افراد جامعه:
پیامبر بزرگوار اسلام در این باره می‌فرماید:
اَشْرافُ اُمَّتی حَمَلَهُ الْقُرْآنِ وَ اَصْحابُ اللَّیلِ.[۱۷]
«بزرگان امت من حاملان قرآن و نماز شب خوانان می‌باشند.»
در روایت دیگر می‌فرماید:
فَضْلُ حَمَلَهِ الْقُرآن عَلَی الّذی لَمْ یَحْمِلْهُ کفضل الخالق عَلَی المخلوق.[۱۸]
«فضیلت و برتری حاملان[۱۹] قرآن بر کسی که سعادت حمل قرآن را نیافته، مانند برتری آفریدگار بر آفریدگان است.»

۱۶٫ دریافت پاداش پیامبران:
حاملان قرآن، چون با کلام خداوند انس و الفت دارند و سعی می‌کنند، خود نیز متخلق به اخلاق قرآن و متادّب به آداب الهی باشند، مرگ و حشر و نشر آنها همانند پیامبر است:
قالَ رَسُولُ الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ :
اِنَّ اَکْرَمَ العِبادِ اِلَی اللهِ بَعْدَ الأنبیاءِ، العُلَماءُ ثُمَّ حَمَلَهُ القُرآن، یَخْرُجُونَ مِنَ الدُّنیا کَما یَخْرُجُ الانبیاءُ وَ یُحْشَرُونَ مِنْ قُبُورِهِم مَعَ الأنبِیاءِ وَ یَمُرُّون عَلَی الصِّراطِ مَعَ الأنبِیاءِ و یُأخُذُونَ ثَوابَ الأنبِیاءِ.[۲۰]
پیامبر اسلام فرمود:
«همانا بهترین بندگان نزد خدا بعد از پیامبران علما هستند و سپس حاملان (قاریان و حافظان) قرآن، آنان همانند انبیا از دنیا می‌روند، همراه آنان از قبرها برانگیخته می‌شوند، در کنار آنان از صراط می‌گذرند و پاداش انبیاء را (از خداوند)دریافت می‌کنند.»

۱۷٫ سرشناسان اهل بهشت:
اهل قرآن همانطور که در دنیا مورد تکریم و احترام مردم هستند در بهشت نیز گرامی و محبوبند.
قال رسول الله(ص):
حَمَلَهُ القرآنِ عُرَفاءُ اَهْلِ الْجَنَّه[۲۱]
«حاملان قرآن، سرشناسان اهل بهشت‌اند.
——————————————————————————–
[۱] . پیامبر اسلام(ص) می‎فرماید: انما مثل صاحب القرآن کمثل الابل المعلقه اذا عاهد علیها أمسکها و ان أطلقها ذهبت و اذا قام صاحب القرآن فقرأه باللیل و النهار ذکره و اذا لم یقم به نسیه. (صحیح مسلم، ج ۱، ص ۵۴۴).
[۲] . ما جالس هذا القرآن احد الا قام عنه بزیاده أو نقصان: زیاده من هدی أو نقصان من عمی. (نهج البلاغه، خ ۱۷۵).
[۳] . برخی از دانشمندان در این زمینه کتاب‎های مستقلی نوشته‎اند و حکایات آموزنده بی‎شماری گرد آورده‎اند، مانند کتاب نمونه‎هایی از تأثیر و نفوذ قرآن، نوشته‎ی علی کریمی جهرمی.
[۴] . رعد، ۱۳: ۲۸٫
[۵] . عن رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ : ان القرآن مثله کمثل جراب فیه مسک قد ربطت فاه فان فتحته فاح ریح المسک و ان ترکته کان مسکا موضوعا مثل القرآن ان قرأته و الا فهو فی صدرک. (کنز العمال، ح ۲۳۲۳).
[۶] . لومات من بین المشرق و المغرب لما استوحشت بعد أن یکون القرآن معی. (بحار، ج ۴۶، ص ۱۰۷).
[۷] . اصول کافی، ج ۴، ص ۴۰۴٫
[۸] .کنز العمال، ج ۱، ص ۵۱۰٫
[۹] . همان.
[۱۰] . مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۲۹۴٫
[۱۱] . آثار الصادقین، ج ۱۷، ص ۲۴۷٫
[۱۲] . مجمع البیان، ج ۱، ص ۴۵٫
[۱۳] . کنز العمال، ج ۱، ص ۵۵۳٫
[۱۴] . کنز العمال، ج ۲، ص ۲۹۱٫
[۱۵] . بحار الانوار، ج ۹۲، ص ۲۲٫
[۱۶] . بحار الانوار، ج ۴۶، ص ۱۰۷٫
[۱۷] . سفینه، ج ۲، ص ۴۱۵٫
[۱۸] . کنز العمال، ج ۱، ص ۵۱۵٫
[۱۹] . حامل قرآن معنای گسترده‌ای دارد که قاریان مفسران قرآن را نیز در بر می‌گیرد.
[۲۰] . بحار، ج ۹۲، ص ۱۷٫
[۲۱] . وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۱۷۵٫

*منبع : اندیشه ی قم